រឿង “ទុំទាវ” គឺជារឿងបុរាណខ្មែរទីមួយ ដែលមានតថភាពច្រើន ជាសាស្ត្រាល្បែងនានា នៅសម័យមុន ឬនៅសម័យស្រករស្របាលគ្នា។ តថភាពនេះ បានបង្កើតឲ្យមាននវភាពមួយ ដែលធ្វើឲ្យរឿង “ទុំទាវ” មានប្រជាប្រិយភាពជាខ្លាំង ក្នុងសំណាក់មិត្តអ្នកអាន និងអ្នកស្តាប់រឿងនិទាននេះ។ យើងអាចពន្យល់មូលហេតុនៃបំរែបំរួលថ្មីក្នុងការនិពន្ធរឿងនេះ ដូចតទៅ៖
ក. សាច់រឿង
រឿងមួយចំនួន ច្រើនមានប្រភពចេញមកពីគម្ពីរបញ្ញាសជាតក។ ទំនោរយករឿង ក្នុងជាតកមកនិពន្ធនេះ បង្ហាញច្បាស់ពីបំណងចង់ផ្សព្វផ្សាយពីទ្រឹស្តីសាសនាផង និងបញ្ជាក់ពីឥទ្ធិពលរបស់សាសនា មកលើសតិអារម្មណ៍ប្រជាជនខ្មែរផង។ មួយវិញទៀត សិល្ប៍និពន្ធនៃសាស្ត្រាល្បែងទាំងនោះ ក៏អាចបកស្រាយពីជីវភាពស្មារតីរបស់ប្រជាជនផងដែរ។ មានន័យថា ចាប់តាំងពីប្រទេសចុះឱនថយមក ជីវភាពប្រជាជនក៏លែងមានលំនឹង។ សង្គ្រាម ការព្រាត់ប្រាស និងទុរ្ភិក្សក្នុងរយៈពេលដ៏វែង ធ្វើឲ្យគេឆ្អែតឆ្អន់នឹងការលំបាក វេទនា និងទុក្ខសោក។ បំណងប្រាថ្នា ចង់រស់នៅក្នុងសង្គមមួយដ៏សុខដុមរមនា មិនអាចសម្រេចបានក្នុងតថភាព។ ដូចនេះហើយបានជា ការស្រមៃរបស់គេ ចាំបាច់ត្រូវយកទៅបកស្រាយ ក្នុងអក្សរសិល្ប៍ទៅវិញ ដើម្បីបំពេអារម្មណ៍ និងសម្រាលបន្ធូរភាពគ្រោតគ្រាត និងជូរចត់ក្នុងជីវិតជាក់ស្តែង។ ដោយហេតុនេះហើយ បានជា សាស្រ្តាល្បែង ក្នុងសម័យក្រោយអង្គររៀងមកដល់សម័យអាណានិគម មិនព្រមលើកឡើងពីជីវភាពសង្គម ពីជីវិតពិតរបស់ប្រជាជនសោះ តែបែរជាបង្ហាញពីជីវិតដ៏រុងរឿង និងសម្បូរសប្បាយរបស់ត្រកូលស្តេចទៅវិញ។ ឬបើពុំដូច្នោះទេ កាលណាគេបង្ហាញពីការលំបាកវេទនាដ៏ហួសនិស្ស័យ រួចហើយទីបំផុតអ្នកដែលទទួលទុក្ខទោស ដោយសារអយុត្តិធម៌ទាំងប៉ុន្មាន តែងបានវិលមកសោយសុខ សុភមង្គលបរិបូរវិញជានិច្ច។
ឧទាហរណ៍៖
- ក្រុងសុភមិត្រ ខ្ចាត់ព្រាត់រសាត់អណ្តែត ព្រាត់មហេសី ព្រាត់បុត្រ បន្ទាប់ពីបាត់បង់នគរ និងរាជបល្ល័ង្គ នៅទីបញ្ចប់ ក៏បានមកជួបជុំគ្នាវិញ ហើយបានទាំងនគរមួយផ្សេងទៀត មកគ្រប់គ្រងថែមទៀត។
- នាងមរណមាតា បានស្លាប់ហើយ រស់ឡើងវិញ ស្ទើរតែដប់ដងទៅហើយ ដើម្បីបានវិលមកធ្វើជាអគ្គមហេសីរបស់ស្តេចវិញ មុននឹងរឿងត្រូវបានបញ្ចប់។
ប៉ុន្តែសេចក្តីត្រូវការរបស់មនុស្ស ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ តែងតែប្តូរគុណភាព ហើយដំណាក់កាលមួយថ្មី ក៏បានមកដល់ជាមួយនឹងរឿង “ទុំទាវ”។ ការលួងលោមចិត្ត ដោយអក្សរសិល្ប៍ ដែលបកស្រាយសំណូមពរ ដែលមានអាយុបួនសតវត្សរ៍មកហើយនោះ ក៏ចាប់ផ្តើមក្លាយជាភាពមិនគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់បម្រើអារម្មណ៍ស្មុគស្មាញ។ ដូចនេះហើយបានជា នៅពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី១៩ មានទំនោរមួយថ្មីទៀតកើតឡើង។ នោះ គឺការចាប់ផ្តើមយកចិត្តទុកដាក់ ទៅលើអ្វីដែលនៅជិត និងនៅជុំវិញខ្លួនគេ។ អ្នកនិពន្ធរឿង “ទុំទាវ” បានបោះបង់ចោលទម្លាប់ចាស់ទាំងនោះ ហើយលើកយកបញ្ហាដែលចោទឡើងពិតៗ ក្នុងជីវភាពសង្គមមកចោទ និងដោះស្រាយវិញម្តង។ នេះជាជំហានទីមួយ និងជាលក្ខណៈដោយឡែកមួយរបស់អក្សរសិល្ប៍មជ្ឍិមយុគខ្មែរ។
ខ. តួអង្គ
លក្ខណៈតួអង្គក៏មានកត្តាថ្មី គួរចាប់អារម្មណ៍ដែរ។ តួអង្គឯក ក្នុងសាស្ត្រាល្បែងភាគច្រើន គឺជាពោធិសត្វ។ យើងដឹងពីចំនុចនេះ ដោយសារនៅទីបញ្ចប់នៃរឿងអ្នកនិពន្ធ តែងលើកយកការសជាតិ យកមកអះអាងបញ្ជាក់ជានិច្ច ហើយទម្លាប់នេះ ក៏បានក្លាយទៅជាលក្ខណៈមួយ នៃរឿងប្រភេទចលនាពុទ្ធនិយម។ តួអង្គទាំងនោះសោត ជួនកាលក៏មានរូបរាងជាមនុស្ស តែជាញឹកញយ អ្នកនិពន្ធបានបង្កើតតួអង្គមនោគតិជាច្រើនបែបទៀត ដូចជាយក្ស ឬកុម្ភណ្ឌ វិទ្យាធរ គ្រុឌ នាគ កិន្នរ…ជាដើម។
ក្នុងរឿងបុរាណខ្មែរ តួអង្គតែងមានពីរប្រភេទ។ ប្រភេទទីមួយ គឺជាតួអង្គតំណាងសភាវៈល្អ។ តួអង្គប្រភេទនេះ មានរហូតដល់ឧត្តរិបុគ្គល គឺជនដែលមានលក្ខណៈប្រសើរឧត្តមលើសមនុស្សធម្មតា។ ឯតួអង្គប្រភេទទីពីរ ដែលតំណាងសភាវៈអាក្រក់ ក៏មានលក្ខណៈជ្រុលទៅក្នុងផ្លូវអាក្រក់ លើសមនុស្សបុថុជ្ជនៈទូទៅដែរ។
អ្នកនិពន្ធរឿង“ទុំទាវ” ក៏បានបង្ហាញតួទាំងពីរប្រភេទនេះដែរ៖
- ព្រះបាទរាមាជើងព្រៃ ជារូបីកម្មនៃគុណធម៌។ ព្រះអង្គជាស្តេចមានទសពិធរាជធម៌ ដែលប្រជាជនចង់បាន។ ក្រៅពីព្រះរាជាមួយអង្គនេះចេញ តួអង្គដទៃទៀត សុទ្ធតែមានកំហុស។
- ទុំ ជាយុវជនអន្ទះអន្ទែង តក់ក្រហល់ ស៊ីបាយបោកឆ្នាំង…
- នាងទាវ ជាយុវតីព្រហើន គ្មានលក្ខណៈសុភាពរាបសា មិនលុះដោយដំបូន្មានឪពុកម្តាយ មិនដើរតាមប្រពៃណីរបស់នារីខ្មែរ…
- ម្តាយនាងទាវ ជាស្រ្តីមានះ ស្គាល់តែបុណ្យសក្តិ ទ្រព្យសម្បត្តិ…
- អរជូន បណ្តោយខ្លួនឲ្យម្តាយនាងទាវដឹកច្រមុះដូចគោ…
ប៉ុន្តែក្នុងរឿង“ទុំទាវ” តួអង្គទាំងអស់ សុទ្ធតែមនុស្ស ហើយជាមនុស្សសាមញ្ញ ដែលមានផ្នត់គំនិតជាខ្មែរ។ ទំនាស់ដែលអ្នកនិពន្ធចោទឡើង ពិតជាបញ្ហាចម្បងមួយ ដែលកើតឡើងក្នុងសង្គមខ្មែរ។ នៅក្នុងការដោះស្រាយទំនាស់នេះ តួអង្គរឿង“ទុំទាវ” មានទាំងចំណុចខ្លាំង និងចំណុចខ្សោយ ហើយប្រើលទ្ធភាពផ្ទាល់ខ្លួនជានិច្ច។ កត្តាទាំងនេះសំខាន់ណាស់ ព្រោះធម្មតាលទ្ធភាពរបស់មនុស្សតែងមានព្រំដែន។ គឺព្រំដែននេះហើយ ដែលបង្កើតនវភាពឲ្យរឿង“ទុំទាវ” ព្រោះវាបានរុញដំណោះស្រាយរបស់រឿង ឲ្យឈានចូលរហូតដល់ទារុណភាព។ ចំណែកនៅក្នុងសាស្ត្រាល្បែងរបស់ខ្មែរយើងដទៃទៀត គេមិនសូវធ្វើឲ្យតួអង្គស្លាប់ទេ តែប្រសិនបើមានស្លាប់វិញនោះ គឺដោយសារតែទណ្ឌកម្មតែមួយប៉ុណ្ណោះ។
គ. ទីកន្លែង
សាស្ត្រាបុរាណ តែងនៅមុន និងក្រោយរឿង“ទុំទាវ” ច្រើនបង្ហាញក្របខណ្ឌ ដែលគ្មានផ្តល់បញ្ញតិ្តអ្វីបន្តិចសោះ នៅក្នុងអារម្មណ៍អ្នកអានខ្មែរ។ យើងមិនចាំបាច់និយាយដល់ឋានសួគ៌ឋានកៃលាស ឋានបាតាល ឬឋានភុជង្គនាគទេ ដែលរឿងបុរាណចូលចិត្តលើកយកមកធ្វើជាទីតាំង ព្រោះឋានទាំងនោះ មានតែនៅក្នុងមនោគតិប៉ុណ្ណោះ តែសូម្បីឈ្មោះក្រុងអាយុធ្យា ក្រុងមិថិលា ក្រុងតក្កសិលា ក្រុងពារាណសី ក្រុងរាជគ្រឹះ… ដែលមានឈ្មោះពិតក្នុងផែនទីប្រទេសឥណ្ឌា ក៏មិនមានន័យអ្វី លើសពីឋានមនោគតិ ដែលយើងរៀបរាប់រួចមកហើយនោះដែរ។ ចំណែកក្នុងរឿង“ទុំទាវ” ឈ្មោះទីកន្លែងមានបញ្ញត្តិគ្រប់គ្រាន់ ទាំងផ្នែកភូមិសាស្ត្រ ទាំងផ្នែកវប្បធម៌ និងអរិយធម៌។ ខ្មែរណា ក៏ដឹងថាលង្វែក ជារាជធានីធំមួយ ក្រោយពេលចាកចោលអង្គរដែរ។ កាលណានិយាយដល់ខេត្តបាភ្នំ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ គេមានរូបារម្មណ៍ពីតំបន់នោះរួចជាស្រេច។ ទីកន្លែងរូបីទាំងនេះ មានអនុភាពធ្វើឲ្យខ្មែរអ្នកអានសាស្រ្តាទុំទាវ ចាប់អារម្មណ៍ហាក់កំពុងអង្គុយស្តាប់ ប្រវត្តិរឿងពិតមួយរបស់យុវជនពីរនាក់ ដែលកើតនៅក្នុងសម័យលង្វែកដ៏យូរលង់នោះ។ ម៉្យាងទៀត វត្ថុធម្មជាតិមួយចំនួន បានជំរុញឲ្យអ្នកអានរឹតតែបន្ថែមទម្ងន់លើជំនឿនេះកាន់តែមុតមាំ ឡើងទៀត ដូចជាវត្តមានដើមពោធិ៍ចំណាស់ច្រើនសតវត្សរ៍ និងដុំថ្មមានរាងដូចក្បាលកី ដែលស្ថិតក្នុងភូមិពោធិជើងខាល តាំងពីបុរាណរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នកាលនោះជាដើម។ អ្នកនិទានរឿង“ទុំទាវ” ច្រើនពន្យល់បញ្ជាក់បន្ថែមថា គឺនៅក្រោមដើមពោធិ៍ដ៏ធំច្រើនអោបនោះហើយ ដែលពួកអរជូនយកទុំទៅសម្លាប់។ ឯកីនោះ គឺជាកីដែលនាងទាវ តែងប្រើត្បាញរាល់ថ្ងៃ កាលនាងនៅរស់។ សេចក្តីពន្យល់នេះ រឹតតែធ្វើឲ្យអ្នកស្តាប់រឿងកាន់តែជឿស៊ប់មែនទែន ថាយុវជនឈ្មោះទុំ និងទាវ ពិតជាមានអត្ថិភាព ពិតប្រាកដ ហើយអ្នកទាំងពីរពិតជាបានស្លាប់ តាមដំណើរ ទំនង និងបែបដែលគេបានស្តាប់ក្នុងរឿងនោះពិតមែន។ ជួនកាល ជំនឿស្លុងនេះ ធ្វើឲ្យគេភ្លេចគិតពិចារណ ពីភាពសមហេតុសមផលទៀតផង៖ តើឈើប្រភេទណា ដែលក្រោយពីទទួលសំណឹករាប់សតវត្សរ៍មក ហើយស្រាប់តែក្លាយទៅជាដុំថ្មទៅវិញដូច្នេះ? បើពុំនោះសោតទេ គេអាចនឹងសួរខ្លួនឯងបានដែរថា បើឈើក្លាយទៅជាថ្មមិនកើត តើថ្មចម្លែកនេះ អាចជាចម្លាក់កេរដំណែល សម្រាប់រំលឹកអនុស្សាវរីយ៍ឈឺចាប់បានឬទេ បើទាំងអ្នកស្រុកត្បូងឃ្មុំ ទាំងពួកស្តេចត្រាញ់ទាំងអស់ សុទ្ធតែស្អប់ពូជអរជូន និងទុំទាវយ៉ាងនេះ? ព្រោះថាធម្មតា អ្វីដែលគេស្អប់ ខ្មែរមិនចូលចិត្តធ្វើដំណែលតំណាងទុកទេ សូម្បីតែពេលនិទានរឿង“ទុំទាវ” ក៏គេនាំគ្នាទៅនិទាន និងស្តាប់នៅឆ្ងាយពីលំនៅដែរ ដោយគេចាត់ទុកថា រឿងនេះ នាំមកនូវចង្រៃអពមង្គល។
ប៉ុន្តែ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងទទួលស្គាល់ថា ការនិពន្ធដែលផ្អែកលើអំណះអំណាងធម្មជាតិ ឬស្ថាបត្យកម្មបុរាណដ៏អស្ចារ្យណាមួយ ដែលមានអត្ថិភាពរួចហើយ ពិតជាមានទំនាញមកលើអ្នកអាន។ គឺក្នុងគោលបំណងបង្កើតទំនាញនេះហើយ ដែលនាំឲ្យអ្នកនិពន្ធខ្លះ នៅសម័យក្រោយមក ចូលចិត្តជ្រើសរើសរឿងដែលមានប្រភពចេញពីរឿងព្រេងមកនិពន្ធវិញ ដើម្បីឲ្យមានអំណះអំណាងជាក់ស្តែង។
ឧទាហរណ៍៖
- រឿង“ឬទ្ធីសែន និងនាងកង្រី” មានភ្នំនាងកង្រី នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និងទន្លេសាបជាសាក្សី។
- រឿង“នាងរំសាយសក់ ឬនាងសក់ក្រអូប” មានភ្នំទ្រុងមាន់ ទ្រុងទា ភ្នំរំសាយសក់ និងភ្នំសំពៅ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង ធ្វើជាអំណះអំណាង។
- រឿង“ល្បើកអង្គរ” កវីអ្នកប៉ាង ក៏បានធ្វើឲ្យអ្នកអានមួយចំនួនជឿថា ពិតជាមានស្ថាបត្យករ ឈ្មោះពិស្ណុការ ដែលបានរៀនបច្ចេកទេសជំនាងពីឋានសួគ៌ ចុះមកសាងសង់ប្រាសាទអង្គរវត្តដែរ។
រួមសេចក្តីទៅ ការប្រឌិតរឿងទុំទាវ តាមលំនាំការពិតខ្លះ បន្ថែមបន្ថយខ្លះ ដើម្បីឲ្យស្របទៅនឹងស្ថានភាព ទិដ្ឋភាព ភូមិសាស្រ្ត និងប្រវត្តិសាស្ត្រ បានបង្ហាញឲ្យឃើញការលូតលាស់ និងភាពរស់រវើកនៃមនោគតិរបស់អ្នកនិពន្ធខ្មែរ។ ក្នុងសកលលោក នៅប្រទេសណាក៏មានទំនោរបែបនេះដែរ ដូចជា៖
- នៅប្រទេសបារាំង មានរឿង ចម្រៀង រ៉ូឡង់ ដែលក្នុងនោះតួអង្គសំខាន់ សុទ្ធតែជាតួអង្គប្រវត្តិសាស្ត្រ ហើយព្រឹត្តិការណ៍ ក៏ជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រ។
- នៅវៀតណាម កោះរាប់ពាន់ក្នុងឆកសមុទ្រ ហាក់ឡុង សុទ្ធតែមានរឿងរ៉ាវអធិប្បាយពន្យល់សមស្របនឹងសណ្ឋានទ្រង់ទ្រាយ របស់កោះនីមួយៗ៕
អត្ថបទ៖ (មិនដឹងប្រភព)
ReadKHMER 
មិនដឹងប្រភព ? សរសេរខ្លួនឯងឬ ?
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
អត់ទេបង! ខ្ញុំចម្លងចេញពីសៀវភៅមួយក្បាល កាលពីនៅរៀនថ្នាក់ទី១០អីហ្នឹង! តែអត់ដឹងថាចំណងជើងសៀវភៅហ្នឹងឈ្មោះស្អី! ហើយពេលទៅរកវិញ រកអត់ឃើញ 😦
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
សុំរើកកាយឃ្លាំងមក យីស្ដាយណា ។
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
អត់មានសិទ្ធិ 😦
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
ចាំយកព្រះរាជបញ្ជាពីតាម៉ាប់ទៅ !
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
ហាហា 😀
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
នាងទាវ ជាយុវតីព្រហើន គ្មានលក្ខណៈសុភាពរាបសា មិនលុះដោយដំបូន្មានឪពុកម្តាយ មិនដើរតាមប្រពៃណីរបស់នារីខ្មែរ…
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
ជួយរកសៀវភៅរឿងទុំទាវហើយសរសេរដាក់websiteដែរបានទេ។អស់គុយជាខ្លាំង
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
បងខ្ញុំសុំសួរមួយ ក្នុងដំណើររឿងទុំទាវតើមនុស្សគោរពសិទ្ធគ្នាដែរឬយ៉ាងណា?គ្រូខ្ញុំចែកសំណួរជាក្រុមមានបួននាក់ហើយគាត់ឱ្យរកចម្លើយបួនផ្សេងគ្នាដោយមានអំណះអំណាងមកបញ្ចក់ថែមទៀត បងសុំរកចម្លើយឱ្យខ្ញុំផង
ចូលចិត្តចូលចិត្ត
ប្រធាន:រឿងទុំទាវបានបង្ហាញពីឥទ្ធិពលនៃអំណាចក្នុងសង្គមខ្មែរនាសម័យលង្វែក
ចូលចិត្តចូលចិត្ត